101117- Những bức ảnh định hình thế giới

Lần lượt điểm lại những hình ảnh đã định hình nên lịch sử thế giới, mà trong đó có những hình ảnh từ hàng chục ngàn năm trước và cả bức ảnh về sự tàn khốc của cuộc chiến tại Việt Nam những năm 1960.

 

Những bức họa trong hang đá ở Lascaux

 

Vào khoảng 15.000 năm trước Công nguyên, con người đã tạo nên những hình ảnh này, trên tường của một hang động lớn ở địa điểm ngày nay là tây nam nước Pháp. Mặc dù không hoàn toàn chắc chắn, nhưng nhiều chuyên gia cho rằng chúng có thể được dùng là một phần trong nghi lễ theo thuyết duy linh. Cùng với nhiều bức vẽ khác được phát hiện trong các hang động ở châu Âu vào thời gian đó, các hình ảnh đã tái hiện một khoảng thời gian trong lịch sử của chúng ta, khi công cụ và trí tuệ bắt đầu được kết nối.

Tranh Phục hưng

 

Các nghệ sỹ làm việc ở Italia vào thế kỷ 15 đã đạt được biến đổi bước ngoặt trong cả phương thức thể hiện lẫn sự biểu đạt ý nghĩa. Nghệ thuật phối cảnh được phát triển tới mức độ chân thực hơn bao giờ hết và cơ thể con người được thể hiến chính xác đến từng chi tiết. Các nghệ sỹ như Sandro Botticelli, tác giả của bức họa The Birth of Venus (ảnh) đã xuất sắc kết hợp được chủ đề truyền thống với Thiên Chúa giáo, giúp tái khẳng định vị trí của họa sỹ trong xã hội. Họ không còn bị xếp loại như những nghệ nhân bình thường nữa, mà giờ đây được coi là thành viên của tầng lớp thượng lưu có tri thức.

 

Phát minh ảnh

Nhà thiết kế sân khấu người Pháp, Louis-Jacques-Mandé Daguerre, và nhà sáng chế người Anh William Henry Fox Talbot (ảnh trên, bên trái) đã phát triển được công nghệ có thể “đóng băng” được thời gian trong hành trình “bay” của nó, tạo ra cách mới để lưu giữ hiện thực. Phép chụp hình đage của Daguerre (1839) và sáng chế của Talbot về phương pháp mới lưu giữ ánh sáng trên giấy (thay vì trên kim loại) đồng nghĩa với việc chúng ta sẽ không còn phải phỏng đoán khi nhìn lại quá khứ nữa, nếu có một cái máy ảnh ở đó.

 

Khai sinh rạp chiếu phim

 

 

Mặc dù nhiều người đã thử nghiệm với phim ảnh trước đó, nhưng chỉ có 2 nhà thông thái Louis và Auguste Lumière mới phát triển được hệ thống phóng hình ảnh lên một màn hình lớn. Giữa những năm 1890, hai anh em nhà 1890 đã cho trình chiếu đoạn phim ngắn như Danse Serpentine (ảnh trên) ở các rạp hát, cho công chúng có trải nghiệm “lớn hơn cuộc sống thực” và làm cho “phim” trở thành thứ để thưởng thức theo nhóm đông người.

 

Liên Xô và sức mạnh tuyên truyền

 

 

Một trong những thành công của ban lãnh đạo Liên Xô trong việc quy tụ lòng người một phần phải nhờ có chương trình tuyên truyền, cổ động lớn của Lenin và đảng Bolsevic. Cùng với kịch, áp phích, truyền đơn, và báo chí, chương trình tuyên truyền cổ động đề cập đến nhiều chủ đề. Ảnh trên, Lenin, lãnh đạo đảng Bolsevic đang động viên tinh thần Hồng quân chuẩn bị tới mặt trận ở Ba Lan. Và hình ảnh đã được tái bản hàng ngàn lần trong suốt hơn 70 năm.

 

Truyền hình lên sóng

 

Nhờ sự phát triển của đài phát thanh và rạp chiếu phim, hàng loạt nhà sáng chế đã miệt mài làm việc trong thời kỳ đầu thế kỷ 20 để hoàn thiện phương pháp truyền âm thanh và hình ảnh qua không khí. Trong số họ có Philo T. Farnsworth, người Mỹ, đã tìm được cách truyền hình ảnh diễn viên Joan Crawford trên thiết bị của ông vào năm 1934. Mặc dù Công ty phát thanh quốc gia Mỹ đã thành công trong việc truyền hình ảnh trực tiếp từ Hội chợ Thế giới New York năm 1939, song tiến bộ truyền hình đã bị chậm lại do Chiến Tranh thế giới lần II. Tuy nhiên, khi chiến tranh kết thúc, truyền thông lại nở rộ, và TV đã “đổ bộ” mọi nhà, là động lực thúc đẩy cho các cuộc cách mạng trong giải trí, chính trị, báo chí và cả trong cách ứng xử xã hội. Điều này vẫn còn tiếp diễn cho tới ngày nay.

 
Sự tàn bạo của chủ nghĩa phân biệt chủng tộc tại Mỹ

 

 

Những bức ảnh chụp các chiếc thuật dã man được đưa ra đối với những người biểu tình đòi nhân quyền đã khiến người Mỹ kinh hãi và càng trở thành cơ sở tinh thần vững chắc cho nước Mỹ chống lại các khu vực ở miền nam, nơi vẫn duy trì các thể chế phân biệt chủng tộc. Những bức ảnh như bức ảnh này, do Charles Moore chụp trong một cuộc biểu tình ở Birmingham năm 1963, đã được đăng tải khắp thế giới, thu hút được sự ủng hộ của quần chúng đối với Luật nhân quyền – luật được quốc hội Mỹ thông qua vào năm sau đó, 1964.

 

Sụp đổ ảo tưởng về cuộc chiến Việt Nam

 

Những bức ảnh, tin tức từ Đông Nam Á đã lột tả được bản chất tàn ác của cuộc chiến của Mỹ tại Việt Nam, càng kích thích phong trào phản đối của công chúng đối với cuộc chiến. Khi Mỹ gia tăng can thiệp vào Việt Nam trong những năm 1960, giới chức Mỹ đã phải cắn răng trong đau đớn, tuyên bố rằng cuộc chiến thành công. Nhưng nhiều hình ảnh đã được các phóng viên ảnh (như phóng viên đoạt giải báo chí Pulitzer Horst Faass, tác giả bức ảnh trên) và nhiều phóng viên khác làm việc trong vùng chiến sự đã chứng tỏ tuyên bố của họ là sai, góp phần khiến Tổng thống Johnson khi đó quyết định không tái tranh cử và buộc người Mỹ phải xem xét lại định nghĩa yêu nước.

 

Hé lộ những thế giới mới

 

Kính viễn vọng không gian Hubble đã gửi về những hình ảnh xa trong vũ trụ (giống như bức ảnh Carina Nebula trên chụp năm 2009), góp phần tạo nên rất nhiều đột phá trong vật lý học thiên thể và đưa ra dữ liệu mới cần lý thuyết và giải thích mới. Được tàu con thoi phóng lên vũ trụ năm 1990, kính Hubble dự kiến sẽ hoạt động cho đến năm 2014, khi NASA phóng “người kế nhiệm”, kính viễn vọng không gian James Webb.

Phan Anh

Theo Time